Objawy uzależnienia od narkotyków

Jak rozpoznać objawy uzależnienia od narkotyków? Poznaj symptomy, które mogą pomóc Ci lub Twoim bliskim podjąć pierwszy krok ku zmianie.

Spis treści

1. Dlaczego wczesne rozpoznanie uzależnienia jest ważne?
2. Symptomy uzależnienia od narkotyków
3. Symptomy psychiczne vs fizyczne
4. Oznaki zażywania narkotyków widoczne w zachowaniu i wyglądzie
5. Jak rozpoznać zaawansowane uzależnienie?
6. Czy objawy różnią się w zależności od substancji?
7. Znaczenie diagnozy i kiedy szukać pomocy
8. FAQ – najczęstsze pytania

Podsumowanie – najważniejsze informacje

• Uzależnienie od narkotyków to poważna choroba, która dotyka zarówno sfery fizycznej, jak i psychicznej. Wczesne rozpoznanie symptomów uzależnienia od narkotyków daje większą szansę na skuteczną pomoc i zapobieżenie postępowi nałogu.
• Objawy uzależnienia narkotykowego obejmują zmiany w wyglądzie (zaniedbywanie higieny, wahania wagi, zaczerwienione oczy, nietypowe źrenice) oraz w zachowaniu (wahania nastroju, izolacja, agresja, kłamstwa). Symptomy dzielą się na psychiczne (np. obsesyjne myśli o narkotyku, wahania nastroju) i fizyczne (np. tolerancja, objawy odstawienia takie jak drżenie rąk czy nudności).
• Oznaki zażywania narkotyków mogą różnić się w zależności od substancji. Np. opioidy (heroina, morfina) zwykle powodują senność i „przymglone” oczy z bardzo zwężonymi źrenicami, podczas gdy stymulanty typu amfetamina dają euforię, pobudzenie i rozszerzone źrenice – a po ich odstawieniu następuje rozdrażnienie i zmęczenie.
• Zaawansowane uzależnienie rozpoznajemy, gdy występuje kombinacja poważnych objawów: silny głód narkotyku, utrata kontroli nad jego używaniem, objawy abstynencyjne (fizyczne cierpienie przy odstawieniu), zwiększona tolerancja oraz kontynuacja nałogu mimo szkód zdrowotnych i społecznych. W tej fazie osoba często nie jest już w stanie funkcjonować normalnie bez substancji.
• Jeśli zauważysz u siebie lub bliskich symptomy uzależnienia od narkotyków, nie zwlekaj z szukaniem pomocy. Wczesna diagnoza przez specjalistę uzależnień i rozpoczęcie terapii zwiększają szanse na wyjście z nałogu. Aplikacja Restart może być pierwszym krokiem – oferuje wsparcie w walce z uzależnieniem i pomaga odzyskać kontrolę nad życiem.

Zapraszamy również do zapoznania się z innymi artykułami na naszym blogu.

1. Dlaczego wczesne rozpoznanie uzależnienia jest ważne?

Czytasz artykuł: Objawy uzależnienia od narkotyków

Uzależnienie od narkotyków to podstępna choroba przewlekła, która wpływa na ciało, umysł i relacje społeczne. W Polsce problem ten dotyka setek tysięcy osób. Za każdą z tych liczb kryje się ludzka historia: cierpienie osoby uzależnionej, ale też ból i bezradność jej rodziny. Im wcześniej rozpoznamy pierwsze objawy uzależnienia narkotykowego, tym większa szansa na zapobieżenie tragedii.

Wczesne rozpoznanie jest kluczowe, ponieważ pierwsze symptomy uzależnienia często bywają subtelne lub mylone z innymi problemami. Przykładowo, u nastolatków oznaki zażywania narkotyków potrafią przypominać typowy bunt młodzieńczy. Rodzice mogą zauważyć nagłą zmianę stylu życia dziecka – np. zaczyna ono wymykać się z domu, unika rozmów i kontaktu wzrokowego, maskuje zapachy intensywnymi perfumami, częściej niż zwykle prosi o pieniądze, a w domu zaczynają ginąć wartościowe przedmioty.

Łatwo zrzucić takie zachowania na „trudny wiek”, przez co problem uzależnienia może długo pozostać niezauważony. Niestety, daje to nałogowi czas, by się rozwinąć. Dopiero wyraźne fizyczne objawy uzależnienia od narkotyków – zmiany w wyglądzie czy zdrowiu – skłaniają otoczenie do reakcji. A przecież można interweniować wcześniej. Jeśli rodzic lub bliski prawidłowo zinterpretuje pierwsze sygnały, ma szansę udzielić skutecznej pomocy, zanim osoba uzależniona pogrąży się głębiej w nałogu.

2. Symptomy uzależnienia od narkotyków

Wbrew obiegowym opiniom, nie zawsze od razu widać ślady igieł czy drastyczne zmiany w wyglądzie. Często pierwsze symptomy są bardziej subtelne i dotyczą zachowania oraz emocji. Jednak w miarę postępu nałogu pojawia się coraz więcej fizycznych oznak. Ogólnie objawy uzależnienia narkotykowego można podzielić na kilka kategorii:

Zmiany w nastroju i psychice:

Osoba zażywająca narkotyki często doświadcza skrajnych wahań nastroju – od euforii, przez drażliwość, po przygnębienie. Mogą pojawić się stany lękowe, podejrzliwość, epizody paranoi lub halucynacje, a także apatia, zobojętnienie emocjonalne i utrata zainteresowań.

Zmiany w zachowaniu:

Uzależniony podporządkowuje życie zdobywaniu i zażywaniu narkotyku, zaniedbuje obowiązki, pogarsza relacje i wycofuje się społecznie. Typowe są zmiana kręgu znajomych, kłamstwa, manipulacje i konflikty rodzinne.

Zmiany w wyglądzie fizycznym:

Widoczne są zaniedbanie higieny, szkliste oczy, nienaturalnie rozszerzone lub zwężone źrenice, skrajne wahania energii, przewlekły katar, spadek masy ciała, osłabiona odporność i zaburzenia snu.

Objawy odstawienia i problemy zdrowotne:

Przy próbie odstawienia pojawia się głód narkotykowy, drżenie, poty, bóle, bezsenność, silny niepokój i rozdrażnienie. Długotrwałe zażywanie prowadzi do uszkodzeń narządów, zaburzeń psychicznych i wyniszczenia organizmu.

Czytasz artykuł: Objawy uzależnienia od narkotyków. Sprawdź inne artykuły na naszym blogu.

3. Symptomy psychiczne vs fizyczne

Uzależnienie ma dwa wymiary: psychiczny (mentalny) i fizyczny. Choć są ze sobą powiązane, warto rozróżnić, na czym polega każdy z nich i jakie daje objawy. Uzależnienie psychiczne oznacza, że narkotyk „zawładnął” psychiką osoby – myślami, emocjami, motywacją. Uzależnienie fizyczne oznacza, że ciało przyzwyczaiło się do obecności substancji – domaga się jej i reaguje objawami, gdy jej brakuje. Oto porównanie:

Symptomy psychiczne uzależnienia

Dotyczą sfery emocjonalno-mentalnej. Osoba odczuwa wewnętrzny przymus zażywania – narkotyk staje się obsesyjną myślą i priorytetem w życiu. Pojawia się utrata kontroli – chory sięga po substancję nawet wbrew swoim postanowieniom. Charakterystyczne są też:

Ekstremalne wahania nastroju

Od euforii, przez nagłą płaczliwość, po wybuchy agresji bez wyraźnego powodu. Emocje stają się niestabilne.

Zwiększona drażliwość, nerwowość i lęk

Zwłaszcza gdy narkotyk jest niedostępny. Osoba uzależniona staje się podejrzliwa, niespokojna, łatwo wpada w panikę, jeśli nie ma możliwości zażycia kolejnej dawki.

Zmiany osobowości

Na przykład ktoś dotąd nieśmiały może po narkotykach nagle stać się nadmiernie odważny, gadatliwy, pozbawiony zahamowań. Z kolei inni mogą stać się apatyczni, wycofani społecznie.

Bezsenność lub koszmary nocne

Problemy ze snem wynikające z pobudzenia układu nerwowego lub z niepokoju.

Obsesyjne myśli o narkotyku

Planowanie zdobycia kolejnej dawki, ciągłe myślenie o zażyciu. Zanika zdolność skupienia na czymkolwiek innym.

Zaprzeczanie problemowi

Mechanizmy obronne psychiki sprawiają, że chory nie dopuszcza myśli o uzależnieniu. Racjonalizuje swoje zażywanie („mam wszystko pod kontrolą”, „inni też piją/ćpają” „Kuba Wojewódzki reklamuje alkohol i mówi o marihuanie”) i brak wiary we własne możliwości zerwania z nałogiem.

Symptomy fizyczne uzależnienia:

Wynikają z adaptacji organizmu do obecności substancji. Ciało traktuje narkotyk jak „normalny” stan i reaguje buntem, gdy go zabraknie. Charakterystyczne fizyczne oznaki to:

Tolerancja

Potrzeba coraz większych dawek, by osiągnąć ten sam efekt. Organizm „przyzwyczaja się” do narkotyku i dawki, które kiedyś wystarczały, teraz są za słabe.

Objawy odstawienia

Pojawiające się po zmniejszeniu dawki lub próbie odstawienia. W zależności od narkotyku mogą to być m.in.: nudności i wymioty, bóle głowy, drżenie rąk i ciała, poty, przyspieszona akcja serca, bezsenność, napady drgawek, a nawet utrata przytomności przy ciężkim odstawieniu lub przedawkowaniu. Na przykład odstawienie opioidów (jak heroina) wywołuje silne bóle mięśni, „grypsko” z dreszczami i biegunką, łzawienie oczu i skrajny niepokój. Z kolei odstawienie stymulantów (jak amfetamina) częściej powoduje głównie psychiczny głód, zmęczenie i depresyjny nastrój.

Zmiany wegetatywne organizmu

Narkotyki rozregulowują autonomiczny układ nerwowy. Mogą występować wahania ciśnienia krwi i tętna, problemy żołądkowo-jelitowe (np. biegunki, zaparcia – heroiniści często cierpią na silne zaparcia), bóle w klatce piersiowej, duszność.

Uszczerbki na zdrowiu fizycznym

Ciągłe zatruwanie organizmu substancjami prowadzi do spadku odporności, niedożywienia, wyniszczenia narządów. Pojawiają się przewlekłe infekcje, problemy z pamięcią i koncentracją (narkotyki uszkadzają układ nerwowy), drżenia mięśni, zaburzenia koordynacji ruchowej.

Ważne jest, że uzależnienie psychiczne i fizyczne zwykle występują razem, wzajemnie się napędzając. Np. osoba psychicznie uzależniona od amfetaminy ma silną ochotę ją brać dla energii i euforii, a jednocześnie fizycznie może odczuwać wyczerpanie i senność bez dawki – co z kolei motywuje do kolejnego zażycia.

4. Oznaki zażywania narkotyków w zachowaniu i wyglądzie

Jednym z najbardziej widocznych sygnałów, że ktoś zażywa narkotyki, są zmiany w jego zachowaniu i wyglądzie zewnętrznym. Często to właśnie bliscy – rodzina, przyjaciele, nauczyciele – pierwsi zauważają, że z czyimś zachowaniem „dzieje się coś dziwnego”. Na co zwrócić uwagę?

Wycofanie społeczne i izolacja

Objawy uzależnienia od narkotyków zaczynają sie często od tego. Osoba zaczyna trzymać się na uboczu. Często unika kontaktu wzrokowego, zamyka się w swoim pokoju, przestaje uczestniczyć w życiu rodzinnym. Oddala się od starych znajomych, a pojawiają się nowi – często również eksperymentujący z używkami, o których niewiele wiadomo rodzinie. Może zrywać dotychczasowe przyjaźnie lub kłamać na temat tego, z kim spędza czas.

Sekretność i kłamstwa

Uzależnienie wymusza życie w kłamstwie. Pojawiają się tajemnicze wymówki, np. dlaczego ktoś wrócił bardzo późno, skąd nagle ma jakieś ślady na ciele, czemu potrzebuje pieniędzy. Bliscy słyszą uspokajające zapewnienia, które jednak brzmią coraz mniej wiarygodnie. Osoba może chować przed otoczeniem akcesoria związane z narkotykami (np. fifki, foliowe zawiniątka, strzykawki), pilnować swojej prywatności przesadnie (zamykać się w łazience na długo, nie pozwalać zajrzeć do plecaka itp.).

Wycofanie

Osoba zaczyna trzymać się na uboczu. Często unika kontaktu wzrokowego, zamyka się w swoim pokoju, przestaje uczestniczyć w życiu rodzinnym. Oddala się od starych znajomych, a pojawiają się nowi – często również eksperymentujący z używkami, o których niewiele wiadomo rodzinie. Może zrywać dotychczasowe przyjaźnie lub kłamać na temat tego, z kim spędza czas.

Zmiana trybu życia

Może dojść do całkowitego rozregulowania rytmu dnia. Narkotyki często zaburzają sen – uzależniony np. całe noce potrafi nie spać będąc pobudzony, a potem przesypia dzień, albo odwrotnie – bywa senny o nietypowych porach. Często zaniedbuje obowiązki: spóźnia się do szkoły/pracy, bierze zwolnienia, przestaje dbać o wcześniejsze rutyny. Nagłe wypady z domu o dziwnych godzinach, znikanie na długo bez wytłumaczenia – to wszystko może być próbą ukrycia spotkań związanych z nałogiem.

Problemy finansowe i kradzieże

Narkotyki kosztują. W związku z tym osoba uzależniona może często prosić o pieniądze, rzekomo na różne cele, lub zwiększać swoje wydatki w niezrozumiały sposób. Gdy brakuje funduszy, zdarza się wynoszenie wartościowych przedmiotów z domu (sprzedawanie ich potajemnie). Mogą ginąć pieniądze z portfela domowników. Pojawiają się konflikty na tle finansowym – bliscy zauważają, że „pieniądze gdzieś znikają” albo że uzależniony zadłuża się, by zdobyć środki na narkotyki.

Nieodpowiedzialne lub ryzykowne zachowania

Osoba pod wpływem może robić rzeczy, których wcześniej by nie robiła – wdawać się w bójki, jeździć samochodem po zażyciu, uprawiać ryzykowne kontakty seksualne, łamać prawo (np. drobne kradzieże w sklepach, dilerka). Często traci zwykłe zahamowania i podejmuje działania impulsywne, nie myśląc o konsekwencjach.

Wahania aktywności i efektywności

Nieodpowiedzialne lub ryzykowne zachowania: Osoba pod wpływem może robić rzeczy, których wcześniej by nie robiła – wdawać się w bójki, jeździć samochodem po zażyciu, uprawiać ryzykowne kontakty seksualne, łamać prawo (np. drobne kradzieże w sklepach, dilerka). Często traci zwykłe zahamowania i podejmuje działania impulsywne, nie myśląc o konsekwencjach.

Zmiany w wyglądzie i zdrowiu fizycznym:

Oczy

To często pierwsza rzecz, która zdradza zażywanie narkotyków. Charakterystyczne są zaczerwienione lub przekrwione białka, często „szkliste” spojrzenie. Źrenice mogą zmieniać wielkość niezależnie od oświetlenia: albo są nienaturalnie rozszerzone, czarne jak guziki, albo przeciwnie – ekstremalnie zwężone, wyglądające jak punkciki. Na przykład u heroinisty źrenice są zwężone, nawet w ciemnym pomieszczeniu, zaś po amfetaminie czy kokainie – szeroko rozwarte. Dodatkowo oczy mogą być podkrążone, z cieniami – efekt bezsenności i wyniszczenia organizmu.

Twarz i cera

Długotrwałe zażywanie często odbija się na twarzy. Skóra może stać się ziemistoszara, blada lub z zaczerwienieniami. Pojawiają się niedoskonałości, wypryski, wyraźne oznaki zaniedbania. Przy niektórych narkotykach (np. metamfetamina) obserwuje się przyspieszone starzenie się skóry. Twarz może być wychudzona, zapadnięta – z powodu utraty wagi i odwodnienia. Mimika twarzy bywa nietypowa: czasem nadmiernie ożywiona, z błyszczącymi, rozszerzonymi oczami (po stymulantach), a czasem uboga, apatyczna (po depresantach, opioidach).

Waga i ogólny stan odżywiania

Znaczny spadek wagi (rzadziej przyrost) w krótkim czasie to niepokojący objaw. Narkotyki typu amfetamina czy kokaina tłumią apetyt – uzależniony może prawie nic nie jeść, żywić się byle czym. W efekcie chudnie, traci masę mięśniową, ubrania stają się wiszące. Z kolei niektóre substancje (np. marihuana) mogą powodować napady „gastrofazy” – objadania się – ale ogólnie styl życia osoby uzależnionej rzadko sprzyja zdrowej diecie. Wyniszczenie organizmu widać też po suchych włosach i łamliwych paznokciach. Niektóre objawy uzależnienia od narkotyków są bardzo drastyczne.

Higiena i ubiór

Osoba pogrążająca się w nałogu przestaje o siebie dbać. Może chodzić w brudnych, pogniecionych ubraniach, nie zwracać uwagi na fryzurę i zapach ciała. Często czuć od niej pot (wynik stresu i nieregularnej higieny) lub intensywny zapach perfum/dezodorantu – by zamaskować woń marihuany czy chemikaliów. Zęby mogą zacząć się psuć (np. u osób zażywających metamfetaminę występuje tzw. „meth mouth”). Pojawiają się też zaniedbania w mieszkaniu – bałagan, brak troski o otoczenie.

Ślady na ciele

W zależności od sposobu zażywania mogą być widoczne ślady po igłach na przedramionach, w dołach łokciowych czy innych miejscach (ciemne kropki, blizny, stwardniałe żyły). Osoby wstrzykujące mogą nosić długi rękaw nawet latem, by to ukryć. U osób wciągających proszki nosem częste są chroniczne problemy z nosem: katar, zaczerwieniona lub obrzęknięta śluzówka, krwawienia. Palacze heroiny mogą mieć poparzone opuszki palców lub okopcone przedmioty w rzeczach. Narkotyki przyjmowane wziewnie (np. rozpuszczalniki) zostawiają chemiczny zapach na ubraniach i włosach.

Nietypowe objawy zdrowotne

Mogą wystąpić uporczywe kaszle (np. u palaczy cracku czy marihuany), częste infekcje i ogólne osłabienie. Pojawia się drżenie rąk, które trudno ukryć, problemy z koordynacją (chwiejny chód, przewracanie przedmiotów) oraz zmiany w mowie – bełkotliwa, niewyraźna (po środkach uspokajających) lub nienaturalnie szybka, przeskakująca z tematu na temat (po stymulantach).

Podsumowując…

Oznaki zażywania narkotyków w wyglądzie i zachowaniu są liczne i zróżnicowane. Ważne jest holistyczne spojrzenie – pojedyncza zmiana (np. schudnięcie czy bezsenność) może mieć różne przyczyny. Jednak kombinacja wielu z powyższych symptomów powinna wzbudzić niepokój.

Zwłaszcza jeżeli dawniej dana osoba zachowywała się zupełnie inaczej, a teraz widzimy drastyczną metamorfozę – to może być czerwony alarm. W takiej sytuacji warto delikatnie, ale stanowczo reagować: rozmawiać, obserwować, a w razie potrzeby sięgnąć po pomoc specjalistów (o czym więcej w dalszej części).

5. Jak rozpoznać zaawansowane uzależnienie?

Wczesne objawy uzależnienia mogą być niejednoznaczne, ale zaawansowane uzależnienie zazwyczaj staje się już trudne do ukrycia. To etap, w którym nałóg przejmuje kontrolę nad życiem osoby – destrukcyjne skutki widać na wielu polach. Jak rozpoznać, że sytuacja zaszła już bardzo daleko?

Po pierwsze, intensywność i liczba symptomów rośnie. Osoba w zaawansowanym nałogu będzie przejawiać wiele typowych objawów jednocześnie, zarówno fizycznych, jak i psychicznych. Jej codzienne funkcjonowanie jest poważnie zaburzone. Często nie jest już w stanie normalnie pracować, uczyć się czy wypełniać ról rodzinnych. Narkotyk staje się centrum jej świata.

Specjaliści diagnozują uzależnienie m.in. na podstawie kryteriów medycznych. Według klasyfikacji ICD-10 (Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób), o uzależnieniu od substancji psychoaktywnej świadczy wystąpienie w ciągu 12 miesięcy co najmniej trzech z następujących zjawisk:

Silne pragnienie lub poczucie przymusu zażywania…

…substancji (tzw. głód narkotykowy), a także upośledzona kontrola nad jej używaniem – osoba nie potrafi przerwać lub ograniczyć brania, mimo prób.

Objawy abstynencyjne

Po odstawieniu lub redukcji dawki – czyli zespół nieprzyjemnych doznań fizycznych i psychicznych, które zmuszają do ponownego sięgnięcia po narkotyk, by je przerwać. Często uzależniony zaczyna brać kolejne dawki po to, by uniknąć złego samopoczucia związanego z abstynencją (bierze narkotyk już nie dla przyjemności, ale żeby „nie czuć się źle”).

Zwiększona tolerancja

Potrzeba wyraźnie większych ilości substancji do osiągnięcia efektu, który początkowo dawały mniejsze dawki. Na przykład ktoś kiedyś odczuwał „haj” po 1 tabletce, teraz potrzebuje 3 lub 4, bo inaczej nie czuje prawie nic.

Zaniedbywanie alternatywnych przyjemności i zainteresowań

Stopniowe porzucanie hobby, aktywności towarzyskiej, sportu itp. Wszystko kręci się wokół zażywania. Osoba może rezygnować z rzeczy, które dawniej były dla niej ważne (np. przestaje dbać o relacje z rodziną, hobby, przestaje się rozwijać zawodowo), skupiając całą energię na zdobyciu i użyciu narkotyku.

Kontynuowanie nałogu pomimo świadomości szkód

To znamienne: uzależniony może już doświadczać negatywnych konsekwencji (problemów ze zdrowiem, z prawem, rozpadu rodziny, strat finansowych), wie o nich, a mimo to dalej bierze. Przykładowo, ktoś po narkotykach miał poważny wypadek lub został wyrzucony z pracy, ale nie wyciąga z tego wniosków – przymus zażywania jest silniejszy niż lęk przed konsekwencjami.

Jeżeli widzimy u kogoś bliskiego powyższe oznaki – np. nie potrafi przestać brać mimo obietnic, wyraźnie się stoczył i zrujnował sobie zdrowie, a jednak dalej sięga po narkotyki – to sygnał, że mamy do czynienia z pełnoobjawowym uzależnieniem. W takiej fazie często nie obędzie się bez profesjonalnej pomocy i odwyku (samodzielne próby zerwania z nałogiem na tym etapie zwykle kończą się niepowodzeniem ze względu na siłę głodu i objawów odstawienia).

6. Czy objawy różnią się w zależności od substancji?

Tak, różne narkotyki mogą powodować dość odmienne objawy – choć wszystkie w końcu prowadzą do uzależnienia, to ich bezpośrednie działanie na organizm jest inne. Dlatego rozpoznając nałóg, warto zwrócić uwagę, co konkretnie dana osoba może brać, bo oznaki zażywania heroiny będą inne niż np. amfetaminy czy LSD. Poniżej omówimy dwa skrajne przykłady dla zobrazowania różnic: opioidy kontra stymulanty (np. amfetamina).

Opioidy (np. heroina, morfina, oksykodon)

Opioidy to substancje o działaniu silnie uspokajającym i przeciwbólowym. Po ich zażyciu człowiek staje się wyraźnie spowolniony. Typowe objawy użycia opioidów to m.in.:

Skrajna senność, otępienie

Osoba często przysypia na siedząco (tzw. „nodowanie”), ma problem z utrzymaniem otwartych oczu. Powieki jej opadają, mowa staje się powolna, niewyraźna.

Zwężone źrenice

Bardzo charakterystyczny znak – źrenice stają się maleńkie, szpilkowate i słabo reagują na światło. Nawet w przyciemnionym pokoju oczy uzależnionego od heroiny wyglądają, jakby raziło go ostre słońce.

Wolny oddech i tętno

Opioidy silnie hamują ośrodek oddechowy. Oddech staje się płytki, wolny, czasem z przerwami. Tętno również spowalnia. W przypadku przedawkowania istnieje ryzyko zatrzymania oddechu – to główna przyczyna zgonów przy heroinie.

Rozluźnienie

Osoba wygląda na „rozlaną”, bezwładną – mięśnie są słabe, reakcje opóźnione. Może mieć trudności z koordynacją ruchów, chodzić wolnym, chwiejnym krokiem.

Bladość, zimne poty

Skóra może być chłodna, zlana potem. Często występują nudności i wymioty przy użyciu dużej dawki (opioidy silnie wpływają na układ pokarmowy)

Problemy trawienne

Typowe jest silne zaparcie – przewlekli użytkownicy opioidów mogą nie wypróżniać się przez wiele dnidy to substancje o działaniu silnie uspokajającym i przeciwbólowym. Po ich zażyciu człowiek staje się wyraźnie spowolniony. Typowe objawy użycia opioidów to m.in.:

Euforia i spokój

Psychicznie – krótko po zażyciu – pojawia się błogostan, euforia i błogie uspokojenie. Znikają bóle i zmartwienia (dlatego te narkotyki tak silnie uzależniają – dają subiektywne poczucie „wszystko jest OK”).

Po okresie działania opioidów, gdy zbliża się koniec dawki, pojawia się rozdrażnienie, niepokój, bóle mięśni i objawy abstynencyjne. Osoba nagle z uspokojonej staje się kłębkiem nerwów, ziewa, łzawią jej oczy, ma gęsią skórkę, rozszerzają się źrenice, pojawia się biegunka, skurcze (stąd w slangu objawy odstawienia heroiny to tzw. „grypa” – bo przypominają ciężką grypę z bólami i dreszczami). To bardzo nieprzyjemny stan, który szybko znika po kolejnej dawce – co napędza cykl uzależnienia.

Osoba uzależniona od opioidów często przyznaje, że po pewnym czasie bierze już narkotyk głównie po to, by nie czuć tych męczarni odstawienia, a euforia schodzi na dalszy plan.

Amfetamina i inne stymulanty (kokaina, metamfetamina, kryształ)

Stymulanty to przeciwieństwo opioidów – pobudzają układ nerwowy. Dają „kopa” energii, poprawiają (na krótko) nastrój i dodają pewności siebie. Objawy kogoś pod wpływem amfetaminy lub podobnej substancji wyglądają tak:

Nagły przypływ energii i euforia

Osoba jest rozgadana (słowotok), pewna siebie, podekscytowana, często ma przyspieszony tok myślenia. Wydaje się, jakby wszystko było „na pełnych obrotach” – mówi szybko, skacze z tematu na temat, może mieć milion pomysłów na raz.

Pobudzenie psychoruchowe

Ruchy są żywe, szybkie, gestykulacja bardziej ekspresyjna. Uzależniony może nie móc usiedzieć w jednym miejscu, ma potrzebę działania – sprzątania, wychodzenia, pisania, cokolwiek byle robić coś. Często odczuwa brak zmęczenia – np. może imprezować całą noc bez odczuwania senności.

Brak apetytu

Stymulanty silnie tłumią głód. Osoba może nic nie jeść przez wiele godzin czy nawet dni, nie czuje potrzeby jedzenia. To skutkuje utratą wagi i osłabieniem organizmu przy dłuższym używaniu.

Rozszerzone źrenice

Oczy przy amfetaminie, kokainie itp. są szeroko otwarte, źrenice maksymalnie rozszerzone (tzw. „oczy jak talerze”). Często występuje też suchość w ustach i suchość oczu – spojówki mogą być podrażnione, zaczerwienione. Twarz może być zaczerwieniona (wzrost ciśnienia i temperatury ciała daje rumieniec), a skóra staje się szorstka i sucha przy dłuższym zażywaniu.

Przyspieszona praca organizmu

Wyższe ciśnienie krwi, szybszy puls, przyspieszony oddech – ciało jest w trybie „fight or flight”. Może pojawić się nadmierne pocenie się, drżenie rąk, szczękościsk (zęby mimowolnie się zaciskają, często osoby na „fefie” zgrzytają zębami). Takie pobudzenie może prowadzić do arytmii serca, odwodnienia, przegrzania organizmu – co bywa groźne, np. na imprezach zdarzały się zgony po MDMA z powodu przegrzania i odwodnienia. Często występują nudności i wymioty przy użyciu dużej dawki (opioidy silnie wpływają na układ pokarmowy)

Zachowania kompulsywne

Czasem osoby pod stymulantami wykonują powtarzalne, bezcelowe czynności – np. rozbierają i składają jakiś przedmiot, sprzątają coś obsesyjnie, itp. Mają też skłonność do gadatliwości – potrafią godzinami opowiadać, często niezbyt logicznie.

Faza „zjazdu”

Po kilku-kilkunastu godzinach (w zależności od dawki) narkotyk przestaje działać i wtedy następuje gwałtowny spadek nastroju i energii. Osoba, która była przed chwilą wulkanem energii, robi się wyczerpana, rozdrażniona, smutna. Typowe objawy końcowej fazy działania amfetaminy to niepokój, drażliwość, napięcie, zmęczenie i senność.

7. Znaczenie diagnozy i kiedy szukać pomocy

Rozpoznanie objawów uzależnienia to dopiero pierwszy krok. Następnym – kluczowym – jest sięgnięcie po pomoc specjalistów. Wiele osób uzależnionych (albo ich bliskich) odwleka moment szukania profesjonalnego wsparcia. Często wydaje się im, że „jeszcze nie jest tak źle” albo że poradzą sobie sami. Niestety, uzależnienie zazwyczaj jest silniejsze niż silna wola. Dlatego warto wiedzieć, kiedy i gdzie szukać pomocy, oraz jak ważna jest wczesna diagnoza.

Kiedy warto zgłosić się do specjalisty?

Krótka odpowiedź: im wcześniej, tym lepiej. Jeśli zauważasz u siebie (lub kogoś bliskiego) opisywane wyżej symptomy i utrzymują się one przez dłuższy czas, to wyraźny sygnał, by poszukać fachowej konsultacji. Już pierwsze objawy uzależnienia od narkotyków – takie jak zmiany nastroju, podejrzane zachowania, problemy w funkcjonowaniu – są wystarczającym powodem, by skonsultować się z psychologiem, terapeutą uzależnień czy lekarzem psychiatrą. Nie trzeba czekać, aż wystąpią wszystkie objawy naraz ani aż wydarzy się jakaś tragedia. Profesjonalista pomoże ocenić, czy mamy do czynienia z fazą eksperymentowania, nadużywania czy już uzależnienia i doradzi, co dalej robić.

Znaczenie diagnozy

Znaczenie diagnozy: Diagnoza uzależnienia to nie jakieś „piętnujące” rozpoznanie, lecz punkt wyjścia do leczenia. Specjalista (terapeuta, psychiatra) przeprowadzi wywiad, być może zleci badania (np. testy toksykologiczne z moczu czy krwi, aby sprawdzić obecność narkotyków w organizmie), a następnie określi stopień i charakter problemu. Taka profesjonalna ocena jest ważna, bo pozwala dobrać właściwą strategię pomocy. Czasem okazuje się np., że oprócz uzależnienia dana osoba ma też współwystępującą chorobę psychiczną (np. depresję czy zaburzenia lękowe) – wtedy plan leczenia musi uwzględnić oba te aspekty.

8. FAQ – najczęściej zadawane pytania

Jakie są pierwsze objawy uzależnienia od narkotyków?

Pierwsze sygnały mogą być subtelne. Zwykle najpierw zmienia się zachowanie i nastrój. Można zauważyć np. że osoba staje się skryta, unika rodziny, zmienia towarzystwo na nowe, miewa wahania nastroju (epizody euforii lub rozdrażnienia) i zaniedbuje dotychczasowe zainteresowania.

Czy można rozpoznać uzależnienie po wyglądzie?

Do pewnego stopnia tak, zwłaszcza gdy nałóg jest już bardziej zaawansowany. Uzależnienie odbija się na wyglądzie: osoba może schudnąć albo przeciwnie – mieć opuchniętą twarz (np. od alkoholu lub sterydów). Typowe są zmiany w oczach: czerwone spojówki, „szklany” wzrok, nietypowe źrenice (bardzo duże po stymulantach, malutkie po opiatach).

Jak zmienia się zachowanie osoby uzależnionej?

Zachowanie zwykle zmienia się radykalnie. Priorytety takiej osoby przesuwają się na narkotyki, więc wszystko inne schodzi na dalszy plan. Typowe zmiany to: wycofanie i izolacja, zerwanie z dawnymi przyjaciółmi, unikanie rodziny. Osoba zaczyna kłamać i manipulować, żeby ukryć nałóg lub zdobyć pieniądze. Może stać się bardziej impulsywna, drażliwa, czasem agresywna – zwłaszcza gdy jest pod wpływem lub gdy brakuje jej dawki.

Czym różni się uzależnienie psychiczne od fizycznego?

Uzależnienie psychiczne to przymus mentalny – silna potrzeba zażywania dla efektu psychicznego (przyjemności, ulgi, euforii) albo by uciec od problemów. Objawia się na poziomie emocji i myśli: ciągłe myślenie o narkotyku, głód psychiczny, brak kontroli nad chęcią zażycia, uczucie że „muszę to mieć żeby normalnie funkcjonować”. Towarzyszą temu objawy jak wahania nastroju, drażliwość, obsesje, lęk.

Jakie symptomy wskazują na zaawansowane uzależnienie?

O zaawansowanym uzależnieniu świadczy to, że objawy występują w pełnym nasileniu i wielopłaszczyznowo. Taką osobę poznasz po tym, że praktycznie nie funkcjonuje normalnie bez narkotyku. Ma za sobą nieudane próby zerwania (nie potrafi przestać mimo obietnic).

Czy objawy uzależnienia różnią się w zależności od substancji?

ak, omawialiśmy to wcześniej – różne narkotyki dają różne „sygnatury” objawów. Przykładowo: po opioidach (heroinie) – senność, zwężone źrenice, powolność, ospałość, a w abstynencji bóle i drżenie. Po amfetaminie – bezsenność, gadatliwość, pobudzenie, rozszerzone źrenice, a po ustąpieniu działania zmęczenie i rozdrażnienie. Kanabinole (marihuana) – czerwone oczy, wyluzowanie, wzmożony apetyt, osłabiona pamięć krótkotrwała, spowolnienie reakcji.

Jak długo po zażyciu można wykryć narkotyki w organizmie?

To zależy od substancji oraz rodzaju testu (mocz, krew, ślina, włosy). Orientacyjnie: w moczu większość narkotyków jest wykrywalna przez kilka dni od zażycia.

Kiedy warto szukać pomocy specjalisty?

Najprościej: natychmiast, gdy podejrzewasz problem. Nie ma powodu czekać – im szybciej, tym lepiej. Jeśli zauważasz u siebie, że tracisz kontrolę nad braniem, że myśli krążą wokół narkotyków, albo doświadczyłeś niepokojących objawów odstawienia – zgłoś się po pomoc.

Czym są objawy uzależnienia od narkotyków?

Objawy uzależnienia od narkotyków to zespół objawów fizycznych i psychicznych po których można poznać, że dana osoba jest pod obecnie pod wpływem lub jest uzależniona od narkotyków. Objawy uzależnienia od narkotyków bywają bardzo różne – mniej i bardziej widoczne.

1. https://kcpu.gov.pl/wp-content/uploads/2024/03/Raport-2023-wersja-Internetowa.pdf
2. https://centrum-ostoja.pl/objawy-uzaleznienia-od-narkotykow/
3. https://www.centrumdobrejterapii.pl/aktualnosci/uzaleznienie-od-narkotykow-symptomy/
4. https://www.medonet.pl/zdrowie,uzaleznienie-od-narkotykow—objawy–przyczyny–leczenie,artykul,1730932.html
5. https://opm-med.pl/uzaleznienie-psychiczne-a-fizyczne-od-narkotykow
6. https://zdrowie.pap.pl/fakty-i-mity/uzaleznienia/zrenice-pokaza-ze-ktos-zazyl-narkotyk
7. https://terapiaskrzydla.pl/objawy-narkomanii-po-czym-rozpoznac-ze-ktos-zazywa-narkotyki