6 Objawów Uzależnienia od Alkoholu

Wbrew stereotypom, osoba zmagająca się z alkoholizmem nie zawsze pije od rana do nocy czy zaniedbuje pracę. Poniżej opisujemy 6 objawów uzależnienia od alkoholu oraz innych narkotyków, których występowanie powinno wzbudzić niepokój – nie muszą pojawić się wszystkie! Zrozumienie ich pomoże odpowiedzieć na pytanie „Czy jestem alkoholikiem?”.

Spis treści

1. Wstęp
2. 6 objawów uzależnienia od alkoholu
   • Wzrost tolerancji na alkohol
   • Objawy odstawienia
   • Utrata kontroli nad piciem
   • Zmiany w zachowaniu i relacjach
   • Spożywanie alkoholu mimo negatywnych konsekwencji
   • Obsesyjne myślenie o alkoholu
3. FAQ

Podsumowanie – najważniejsze informacje

• Alkoholizm to choroba – Uzależnienie od alkoholu jest uznawane za poważne zaburzenie psychiczne i fizyczne. Charakteryzuje się m.in. utratą kontroli nad piciem, występowaniem objawów odstawienia oraz obsesyjnymi myślami o alkoholu.
• Sześć kluczowych objawów: rosnąca tolerancja (trzeba pić więcej dla tego samego efektu), zespół odstawienia (przykre objawy alkoholizmu – fizyczne i psychiczne po przerwaniu picia), brak kontroli nad ilością wypijanego alkoholu, zmiany w zachowaniu (izolacja, konflikty, zaniedbywanie obowiązków), ciągłe picie mimo szkód oraz nieustanne myślenie o alkoholu.
• Wczesne rozpoznanie – Im szybciej rozpoznamy te sygnały ostrzegawcze, tym lepiej. Osoba uzależniona nie zawsze wygląda jak stereotypowy „alkoholik” – wiele osób długo zachowuje pozory normalnego funkcjonowania.
• Konsekwencje – Nieleczony alkoholizm prowadzi do pogorszenia zdrowia (np. uszkodzenie wątroby, układu nerwowego), problemów rodzinnych i zawodowych, a nawet zagraża życiu. 
• Pomoc jest dostępna – Uzależnienie od alkoholu można skutecznie leczyć. Terapia (psychoterapia indywidualna i grupowa), grupy wsparcia (np. AA) oraz czasem farmakoterapia pomagają wyjść z nałogu. Według ekspertów leczenie uzależnienia to złożony proces wymagający zaangażowania specjalistów.
• Nie jesteś sam – Jeśli rozpoznajesz u siebie (lub bliskiego) objawy alkoholizmu, nie zwlekaj z szukaniem pomocy. Wsparcie lekarza, psychologa czy grupy wsparcia zwiększa szanse na wyzdrowienie i poprawę jakości życia.

Być może zainteresuje Cie również nasz artykuł Jak przestać pić alkohol?

1. Wstęp

Uzależnienie od alkoholu to choroba, która często rozwija się stopniowo i początkowo trudno ją zauważyć. Dr hab. n. med. Anna Klimkiewicz z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego zaznacza, że wiele osób z problemem alkoholowym przez długi czas może utrzymywać pozory normalnego życia – mają pracę, rodziny i relacje towarzyskie. 

Ta pozorna „normalność” sprawia, że zarówno sam uzależniony, jak i otoczenie, mogą długo nie dostrzegać problemu.

Dlaczego rozpoznanie objawów alkoholizmu jest tak istotne? Ponieważ im wcześniej zauważymy sygnały ostrzegawcze, tym szybciej możemy zareagować. 

W Polsce problem alkoholizmu dotyczy znacznej grupy ludzi. Szacuje się, że kryteria uzależnienia od alkoholu spełnia nieco ponad 3% dorosłych Polaków, co stanowi ok. 850 tysięcy osób.

Niestety, większość z tych osób nie szuka pomocy – często nie zdają sobie sprawy z choroby lub boją się oceny innych. 

Poniżej opisujemy 6 głównych objawów uzależnienia od alkoholu. Zrozumienie ich pomoże odpowiedzieć na pytanie „czy to już alkoholizm?” oraz podpowie, kiedy warto poszukać profesjonalnej pomocy.

Głównym objawem zespołu uzależnienia jest pragnienie alkoholu (często silne, czasami przemożne). Wypicie alkoholu nawet po bardzo długim okresie abstynencji może wyzwalać zjawisko gwałtownego nawrotu innych objawów uzależnienia.

Źródło: Parpa

2. 6 objawów uzależnienia od alkoholu

Wzrost tolerancji na alkohol

Jednym z pierwszych objawów rozwijającego się uzależnienia jest rosnąca tolerancja na alkohol. Oznacza to, że z czasem potrzebujesz coraz większych dawek alkoholu, aby poczuć ten sam efekt, co wcześniej przy mniejszych ilościach. Innymi słowy – organizm „przyzwyczaja się” do obecności alkoholu. 

Początkowo osoba może być dumna, że „dużo znosi”, np. potrafi wypić więcej niż rówieśnicy. W rzeczywistości jednak zwiększona tolerancja jest sygnałem ostrzegawczym – świadczy o tym, że ciało adaptuje się do regularnych dawek alkoholu. 

Wzrost tolerancji tworzy błędne koło nałogu. Uzależniony pije więcej, by poczuć działanie alkoholu, jednocześnie coraz silniej obciążając swój organizm. 

Choć na bieżąco skutki upojenia mogą wydawać się mniej dotkliwe (bo organizm „uodpornił się” na alkohol), to toksyny alkoholu sieją spustoszenie wewnątrz ciała. Wątroba, trzustka, układ nerwowy i sercowo-naczyniowy pracują na zwiększonych obrotach, żeby zmetabolizować rosnące dawki alkoholu.

Objawy odstawienia

Drugim charakterystycznym objawem alkoholizmu są objawy odstawienia (inaczej zespół abstynencyjny). Pojawiają się one, gdy poziom alkoholu we krwi nagle spada – np. następnego dnia rano po intensywnym piciu, albo kiedy osoba próbuje przestać pić lub znacząco ograniczyć picie. 

Organizm przyzwyczajony do ciągłej obecności alkoholu „buntuje się”, reagując szeregiem nieprzyjemnych dolegliwości. 

Do typowych objawów zespołu odstawienia należą m.in.: 

• drżenie rąk lub całego ciała, 
• wewnętrzny niepokój, 
• nasilony lęk, 
• pocenie się (często obfite poty), 
• kołatanie serca, 
• nudności, 
• wymioty, biegunka, bóle głowy
• bezsenność. 

Osoba w abstynencji może być rozdrażniona, pobudzona, mieć nagłe wahania nastroju, a nawet napady agresji. W cięższych przypadkach występuje tzw. majaczenie alkoholowe  z omamami wzrokowymi/słuchowymi i dezorientacją, a także napady drgawkowe (tzw. padaczka alkoholowa).

Warto podkreślić, że silny zespół abstynencyjny bywa niebezpieczny dla zdrowia, a nawet życia. Ciężkie objawy (drgawki, majaczenie) wymagają pomocy lekarskiej i często hospitalizacji.

Jeśli osoba uzależniona ma za sobą wieloletnie, intensywne picie, odstawienie alkoholu powinno odbywać się pod opieką lekarzy – czasem konieczna jest odtrucie organizmu.

Utrata kontroli nad piciem

Utrata kontroli nad piciem alkoholu to kolejny kluczowy z 6 objawów uzależnienia. Osoba uzależniona traci zdolność panowania nad tym, kiedy, ile i jak często pije. W praktyce może to oznaczać kilka typowych sytuacji:

• Trudność w przerwaniu picia – gdy taka osoba zacznie pić, ma problem, by skończyć na jednym czy dwóch drinkach. Często pije dalej, aż do upojenia. Planowała wypić „tylko lampkę wina”, a kończy się na całej butelce albo dodatkowo na mocniejszym alkoholu. Po rozpoczęciu trudno zatrzymać ciąg.
• Nieudane próby ograniczenia – uzależniony może wielokrotnie obiecywać sobie i bliskim, że ograniczy alkohol lub przestanie pić w ogóle. Niestety, takie próby często kończą się niepowodzeniem co dodatkowo źle wpływa na psychikę, wzrasta poczucie bezsilności.
• Brak kontroli nad rozpoczęciem picia – wiele osób uzależnionych odczuwa silne trudności z powstrzymaniem się od wypicia, gdy pojawia się ku temu sposobność. Wystarczy spotkanie towarzyskie, stresująca sytuacja lub nawet końcówka dnia pracy, by pojawiła się myśl „napiję się czegoś”. Trudno im uniknąć w ogóle rozpoczęcia picia.

Utrata kontroli to centralny objaw choroby alkoholowej. Często osoba taka doświadcza momentów trzeźwej refleksji, gdy zdaje sobie sprawę: „Nie potrafię przestać, gdy zacznę” albo „Miałem nie pić w tygodniu, a znowu się upiłem”. Takie wnioski bywają bolesne i mogą prowadzić do poczucia winy oraz wstydu. 

Badania wykazały, że osoby z zaburzeniami psychicznymi, takimi jak lęk, depresja lub 
zespół stresu pourazowego (PTSD) , mogą używać narkotyków lub alkoholu jako formy samoleczenia. 

Źródło: National Institut of Mental Health

Zmiany w zachowaniu i relacjach

Alkoholizm nie wpływa jedynie na zdrowie – zmienia także zachowanie osoby uzależnionej i jej relacje z otoczeniem. Z czasem życie takiej osoby zaczyna kręcić się wokół alkoholu kosztem innych aktywności. 

Psycholodzy opisują to jako zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub zainteresowań. Hobby, pasje, sport, a nawet obowiązki rodzinne czy zawodowe schodzą na dalszy plan. 

Typowe zmiany w zachowaniu i relacjach obejmują:

• Izolacja od bliskich – Uzależniony może unikać spotkań rodzinnych czy towarzyskich, jeśli nie ma na nich alkoholu. Woli przebywać tam, gdzie będzie mógł pić swobodnie. Zdarza się, że oddala się od dawnych przyjaciół (zwłaszcza tych, którzy nie piją) i szuka towarzystwa osób nadużywających alkoholu, by czuć się bardziej usprawiedliwionym.
• Konflikty rodzinne i problemy w pracy – Nadużywanie alkoholu prowadzi do kłótni, niespełnionych obietnic, agresywnych zachowań czy zaniedbywania obowiązków. Mogą pojawiać się częste spory z partnerem o picie, awantury pod wpływem alkoholu, a w skrajnych przypadkach przemoc domowa. W pracy alkoholizm skutkuje absencjami (np. z powodu kaca), spadkiem wydajności, a nawet zwolnieniami. Alkohol niszczy rodziny i relacje międzyludzkie.
• Zmiana osobowości – Długotrwałe picie może zmienić zachowanie danej osoby nie do poznania. Na trzeźwo może być apatyczna, drażliwa lub przygnębiona, natomiast po alkoholu staje się nadmiernie pobudzona, wesoła lub agresywna – albo odwrotnie. Następują wahania nastroju, wybuchy złości. Osoba uzależniona zaczyna inaczej reagować na stres – zamiast rozwiązywać problemy, ucieka w picie, co może wyglądać jak nieodpowiedzialność lub lenistwo. Niestety, choroba alkoholowa wpływa na całą psychikę pogłębiając takie problemy jak depresja czy zaburzenia lękowe.

Wszystkie te zmiany sprawiają, że alkohol staje się najważniejszy w życiu chorego. Dawne pasje, cele i relacje blakną.

Odbudowa zaufania bliskich i naprawa relacji jest możliwa, ale wymaga trzeźwości i czasu. Pierwszym krokiem jest przyznanie, że problem istnieje.

Spożywanie alkoholu mimo negatywnych konsekwencji

Jednym z najbardziej paradoksalnych objawów uzależnienia jest kontynuowanie picia pomimo świadomości poważnych szkód, jakie alkohol wyrządza. Osoba uzależniona często dobrze wie, że alkohol niszczy jej zdrowie, życie rodzinne czy sytuację materialną – a jednak nie potrafi (lub nie chce) przestać. W medycynie mówi się wręcz o uporczywym piciu mimo ewidentnych negatywnych konsekwencji.

Przykłady takich konsekwencji to:

• pogarszający się stan zdrowia (diagnoza nadciśnienia, zapalenia trzustki, uszkodzenia wątroby), 
• utrata pracy z powodu alkoholizmu, 
• rozpad związku
• utrata prawa jazdy po jeździe pod wpływem. 

Dla postronnych osób wydaje się niezrozumiałe, czemu ktoś „sam niszczy sobie życie” i nadal sięga po kieliszek. Jednak w mechanizmie uzależnienia alkohol staje się tak przemożną potrzebą, że czasowo przyćmiewa troskę o konsekwencje. Priorytetem chorego jest picie mimo strat.

Kontynuowanie picia mimo wszystko łączy się często z silnym wyparciem i racjonalizacją. Osoba uzależniona umniejsza szkody („jeszcze nie jest tak źle”), zaprzecza ich związku z alkoholem („choroba by się i tak pojawiła”, „w pracy mnie nie doceniali, to nie przez picie”). 

Takie mechanizmy obronne pozwalają jej dalej pić bez natychmiastowej konfrontacji z poczuciem winy. Niestety, z czasem negatywne konsekwencje narastają. Można je zaobserwować we wszystkich sferach życia:

• Zdrowie: Postępujące uszkodzenia narządów (wątroba, serce, układ nerwowy), częstsze urazy i wypadki (np. upadki po pijanemu), obniżona odporność, problemy psychiczne (depresja, lęki, otępienie alkoholowe).
• Życie rodzinne i społeczne: Rozpad więzi, rozwody, zaniedbane dzieci, utrata przyjaciół, konflikty z prawem (np. areszt za jazdę po pijanemu, bójki).
• Finanse i praca: Długi spowodowane wydatkami na alkohol, utrata dochodu, bezrobocie, problemy prawne finansowe.

Obsesyjne myślenie o alkoholu

Ostatnim z sześciu klasycznych – 6 objawów uzależnienia od alkoholu – jest tzw. głód alkoholowy, czyli obsesyjne myślenie o piciu. Osoba uzależniona doświadcza stałego, silnego pragnienia alkoholu – nawet w momentach, gdy fizycznie nie pije. Myśli krążą wokół tego, kiedy będzie można się napić, z kim, co wypić. 

Pojawia się zniecierpliwienie, gdy np. dzień pracy się dłuży, a w głowie już plan na wieczorne picie. Jeśli jakaś sytuacja uniemożliwia picie (np. konieczność prowadzenia samochodu, brak pieniędzy czy brak dostępu do alkoholu), uzależniony staje się niespokojny, rozdrażniony, a jego uwaga i tak skupia się na tym, jak znaleźć sposób, by się napić.

Uzależnienie od alkoholu, czyli alkoholizm, jest chorobą, która zaczyna się i rozwija niezauważalnie bez świadomości zainteresowanej osoby.

Źródło: Gov.pl

Taki psychiczny przymus picia jest jednym z najtrudniejszych do opanowania aspektów uzależnienia. Często utrzymuje się on długo nawet po fizycznym odtruciu organizmu. To dlatego terapia uzależnień kładzie duży nacisk na naukę radzenia sobie z głodem – poprzez techniki behawioralne, unikanie wyzwalaczy, wsparcie grupowe czy ewentualnie leki zmniejszające głód (np. naltrekson, akamprozat). 

Warto zaznaczyć, że obsesyjne myśli o alkoholu z czasem mogą osłabnąć przy utrzymywaniu abstynencji, ale skłonność do głodu pozostaje. Dlatego uzależnienie uważa się za chorobę chroniczną – nawet po latach trzeźwości pojawienie się silnego stresu czy wypicie symbolicznej lampki może reaktywować dawny głód i mechanizmy nałogowe.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Czy można być alkoholikiem bez codziennego picia?

Tak. Nie trzeba pić codziennie, żeby rozwinęło się uzależnienie. Alkoholizm to przede wszystkim utrata kontroli nad piciem, a nie częstotliwość spożywania. Niektóre osoby piją sporadycznie, np. raz na kilka dni albo tylko w weekendy, ale gdy już piją – tracą nad tym kontrolę.

Jak wygląda leczenie alkoholizmu?

Leczenie alkoholizmu zwykle składa się z kilku etapów. Na początku często przeprowadza się detoks , następnie kluczowa jest terapia psychologiczna. Może to być terapia indywidualna u psychoterapeuty uzależnień oraz terapia grupowa. W terapii uczysz się mechanizmów choroby, radzenia sobie z głodem alkoholowym i emocjami.

Czy alkoholizm jest chorobą nieuleczalną?

Termin „nieuleczalna” bywa mylący. Alkoholizm jest uznawany za chorobę przewlekłą, chroniczną i nieuleczalną w tym sensie, że nie można po prostu wziąć pigułki czy przejść operacji, która usunie skłonność do picia – z alkoholizmu nie da się „wyleczyć” tak, by móc znowu bezpiecznie pić. 

Jakie jest 6 objawów uzależnienia?

Do 6 objawów uzależnienia od alkoholu/innych narkotyków zaliczamy: wzrost tolerancji na alkohol, objawy odstawienia, utrata kontroli nad piciem, zmiany w zachowaniu i relacjach, spożywanie alkoholu mimo negatywnych konsekwencji oraz obsesyjne myślenie o alkoholu.

Jak rozpoznać ukryty alkoholizm?

Ukryty alkoholik często pije w samotności, „dla relaksu”, ale coraz częściej i więcej. Często kłamie na temat ilości spożywanego alkoholu, zawsze znajduje wymówkę do picia i potrafi dobrze maskować swój nałóg.

Jakie są objawy psychiczne alkoholizmu?

Zmiany nastroju, drażliwość, lęk, depresja, obsesyjne myślenie o alkoholu, zaburzenia pamięci, a z czasem nawet psychozy i paranoje.

Jakie są objawy ostatniego stadium alkoholizmu?

Silne wyniszczenie organizmu, drżenie rąk, problemy z mówieniem, uszkodzenie wątroby i mózgu, brak kontroli nad piciem, a często też całkowity rozpad życia osobistego i społecznego.

Jakie rysy twarzy ma alkoholik?

Opuchnięta, zaczerwieniona twarz, worki pod oczami, ziemista cera, widoczne popękane naczynka, czasem zaczerwieniony nos.

Kim jest cichy alkoholik?

To osoba, która pije regularnie, ale potrafi utrzymać pozory normalności – ma pracę, rodzinę, znajomych, ale alkohol jest jej „sekretnym” wsparciem na co dzień.

Jakie są objawy alkoholizmu na twarzy?

Opuchlizna, zaczerwienienia, rozszerzone naczynka, żółtawy odcień skóry (jeśli wątroba pada), podkrążone oczy i często wyraźne oznaki zmęczenia.